Қысқа мерзімді сабақ жоспары

                                                                    Пән мұғалімі:  Тусивахын.З

Пәні:      ФИЗИКА                                    Күні:                                            Сыныбы: 7«А»

Бағалау парағы

топ аты_________________   топ көшбасшысы ________________

Бағалау парағы

топ аты_________________   топ көшбасшысы ________________

Бағалау парағы

топ аты_________________   топ көшбасшысы ________________

Әлихан Бөкейханов атындағы мектеп-лицейі                                                                                                          

Физика пәнінің мұғалімі: Тусивахын Зоя                                                                                                                   

Қысқа мерзімді сабақ жоспары

Пәні: ФИЗИКА              

Күні:                                    

Сыныбы: 7«А»

Қ. Нұрмаханов атындағы №95 орта

мектептің физика пәні мұғалімі

Қожаметова Ұлжан

 Қазіргі әлемде болып жатқан қарқынды өзгерістер әлемдік білім беру жүйесін қайта қарау қажет екендігін паш етті. Қарқынды өзгеріп жатқан әлемде білім саласындағы саясаткерлер үшін де, жалпы мектептер үшін де соның ішінде  маңызды болып отырғаны: «ХХI ғасырда нені оқыту керек?» және де екіншісі: «Мұғалімдер оқушыларды ХХI ғасырда өмір сүруге қалай дайындайды?»

     Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Қазақстан жолы - 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Жолдауында:

ХХІ ғасырдағы дамыған ел дегеніміз – белсенді, білімді және денсаулығы мықты азаматтар. Бұл үшін біз не істеуіміз керек?

  Орта білім жүйесінде жалпы білім беретін мектептерді Назарбаев зияткерлік мектептеріндегі оқыту деңгейіне жеткізу керек. Оларды оқыту нәтижесі оқушылардың сындарлы ойлау, өзіндік ізденіс пен ақпаратты терең талдау машығын игеру болуға тиіс деп атап көрсетті.

   Таяудағы 2-3 жылда дуальдік, техникалық және кәсіптік білім берудің ұлттық жүйесінің негізін қалыптастыру керек. Келешекте жастардың техникалық білім алуын мемлекеттік кепілдендіруге көшіруді қарастыру қажет, - деп атап көрсетті. Білім беру жүйесі қоғаммен бірге дамып, онымен бірге үнемі өзгеріп отырады.Қай кезеңде де жалпы білімнің атқаратын қызметі-жас ұрпақтың танымдық дүниесін байытып,дамуын қамтамасыз ету.Заман өзгерісіне қарай мектептерге қойылатын талап та, ондағы оқыту және тәрбиелеу әдіс-тәсілдері де өзгеруде. Мұғалім үшін оқыту мен тәрбиелеудің тұлғалық-бағдарлық мәселелері, оқушы деңгейіндегі ғылыми жобаларды жасақтап,оны жүзеге асыру әдістері, оқушының жеке тұлғасын дамытуға бағытталған жаңа педагокикалық  технологияларды таңдау тәсілдері, оқытудың  негізгі бөлімдері ретінде қарастырылуда. Орта білім берудің мақсаты-жылдам өзгеріп отыратын дүние жағдайларында алынған терең білімнің, кәсіби дағдылардың негізінде еркін  бағдарлай білуге, өзін-өзі іске асыруға өзін-өзі дамытуға және өз бетінше дұрыс,адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдер қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру.Қазіргі білім берудегі басты мақсат жас ұрпақтың білім деңгейін  көтеру және жан-жақты дамыған,білімді,өмір сүруге бейім, қаблетті жеке тұлға қалыптастыру . Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында  оқыту формасын, әдістерін,технологияларын таңдауда көп нұсқалық қағидасы бекітілген,бұл білім мекемелернің мұғалімдеріне өзіне оңтайлы нұсқаны қолдануға,педагогикалық процестерді кез-келген үлгімен құруға мүмкіндік береді.

Бүгінгі білім жүйесінде, Д.Дьюи атап өткендей, «Үлкен өзгерістер басталуда.Ол маңызы жағынан Н.Коперниктің жаңалығына (күн астрономиялық орталығы, басқа планеталар оның айналасында шоғырланады, оны айнала қозғалады ) тең болып отыр, яғни,оқушы тұлғасы орталыққа айналып, барлық педагогикалық әрекеттер оның айналасына шоғырландыра жүргізіледі»

Оқытудың тиімділігін арттыру үшін қазіргі заманда көптеген инновациялық технологиялар қолданылуда. Қазіргі кезде еліміздің білім беру жүйелерінде бірқатар өзгерістер енгізіп, білім берудің мазмұны жаңарып,  жаңа көзқарас, басқаша қарымқатынас, өзгеше жаңа ұлттық модельдер құрылуда. Бұрында дәстүрлі білім беру  мұғалім – оқулық - оқушы болса, бүгінде оқушы - оқулық  – мүғалім болып ауыстырылды.  Қазір білім берудегі мақсат - жан-жақты дамыған, өзіне сенетін, өмірге икемді тұлға қалыптастыру. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін әр мұғалім заман талабына сай білім беруде жаналыққа жаны құмар, шығармашылықпен жұмыс істеп, оқу мен тәрбие ісіне еніп, оқытудың, жаңа технологиясын шебер меңгеріп, білігі мен білімі жоғары болуы тиіс. Сондықтан қазіргі таңда оқушыны жеке тұлға деп санап, оларды өз сұраныстарына, мүдделеріне сай оқыту мен тәрбиелеудің сан қилы үлгілерін қолдану керектігі көзделуде.  . Мұғалімдердің біліктілігін арттырудың І деңгейлік курсында Кембридж университетінің әдіс-тәсілдерін меңгеруден алған теориялық білімдерімізді мектептегі тәжірибеде іс-әрекетті зерттеуде оқытумен оқудың негізгі проблемаларын қарастырып, тәжірибемізді жан-жақты жетілдіруге мүмкіндік алдық.Бағдарлама аясында оқыту мен оқу үдерісін бір-бірімен тығыз байланысты жеті модуль аясында ұйымдастыру тиімділігін түсіндім. Мен осы жеті модулдің ішінде «Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету» модулін таңдадым және осы технологияның әдіс-тәсілдерін пайдалану арқылы  оқушыларға сапалы білім беруге ұмтыламын. . Бұл модуль оқушыларды да,  мұғалімдердің де сыни тұрғыдан ойлауды дамытуды саналы және оймен қабылдауын көздейді«Сын тұрсынан ойлауды дамыту» - сынау емес, шыңдалған ойлау. Оқушы өз ойын сын тұрғысынан ойлап, дәлелдеуге тырысады, ой-өрісін кеңейтеді, еркін ойлай отырып,  мұғалімнің түсіндіргенінен гөрі өз ізденісімен қызығу танытып, шығармашылық қабілеттері ұшталады. Сонымен қатар жекелей жұмыстар, жұптық және топтық жұмыстар арқылы өз ойларын ашық айта білу, пікір айтуға үйрену, пікір таластыру (дебат әдісі), ойланып жауап беру, жолдастарының ойын тыңдау, жауаптарын бағалай білу, сыйластық қарым-қатынас, білім деңгейлерінің жетілуіне көп әсерлерін тигізеді. Оның ішінде ерекше бір жағдай: сынып бойынша көп сөйлемейтін, ойлау дәрежелері төмен оқушылардың да қызығушылығы артып, олардың өз мүмкіндіктеріне қарай топтар бойынша сабаққа қатысуға тырысуы, өз ойын жеткізуге ұмтылатындығы байқалады. Сабағымда сыни тұрғыдан ойлау әдіс-тәсілдеріне көбірек көңіл бөліп, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін шыңдауға аса назар аудардым. Аталмыш бағдарламаның ішкі құрылымында ерекшелік бар. Бұл құрылым-3 деңгейден тұратын оқыту мен үйретудің үлгісі. Көп ақпаратты талдай, жинақтай отырып, ішінен қажеттісін алуға тоқталдым. Қызығушылықты ояту-бұл үйрену үрдісі. Оқушының бұрынғы білетіні мен жаңа білімді ұштастырудан тұрады. Сондықтан да сабақта қарастырғалы тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтаудан басталады. Қызығушылықты ояту мақсаты-үйренушінің белсенділігін, ынта-жігерін арттыру. Оқушы мағынаны тану кезеңінде оқушылар жаңа тақырыппен танысып, жан-жақты талдау жүргізеді, сабақтың мәнін ашады. Ойтолғаныс кезеңінде алған білімдерін жүйелейді, саралайды. Шығармашылық жұмыстары арқылы өз ойтолғаныстарын еркін білдіреді

         Мұғалім беретін әрбір сабақ оқытудың қазіргі замандағы әдістерінің  негізгі жеті модульіне сәйкес өткізілсе нәтижелі сабақ болады деп ойлаймын. Әрбір мұғалім   оқытудың осы жеті модулінің  тиімді тәсілдерін  сабақ барысында қолданса, жаңашыл мұғалім мен жаңашыл сабақ болар еді деп ойлаймын. Сондықтан,  барлық мұғалімдер осы педагогикалық кәсіби шеберліктерін жетілдіру курсынан өтуі керек деп ойлаймын.Өйткені, курс бағдарламасы нәтижеге бағытталған білімнің әдіс-тәсілдерін үйретеді. Міне мен сондықтан да әр мұғалімге мұндай мүмкіндік қашан туады, ол қашан өз білімін жетілдіреді деп күтпей өз тәжірибемде  өз білгендеріммен бөлісіп, ой тастап, тәжірибемді көрсетіп , дәлелдеп, әрбір сабағыма қатыстырып, әр мұғалімнің  ашылуына себепші боламын деп ойлаймын.

Енді, 8-ші сыныпта өткізілген «Тізбек бөлігі үшін Ом заңы. Кедергі. Меншікті кедергі» атты сабағыма тоқталып кетейін.

 Мақсаты:Тізбек бөлігі үшін Ом заңын тұжырымдау, формуласын ұғындыру. Кедергі ұғымын қалыптастыру.

Күтілетін нәтиже: Тізбек бөлігі үшін Ом заңы қалыптасады, Кедергі және меншікті кедергі туралы ұғым қалыптасады. Кедергінің өткізгіш материалына көлденең қимасының ауданына және ұзындығына тәуелділігіне көз жеткізеді. Топта өзара бірлесіп жұмыс жасауға үйренеді сыни ойлау дағдысы қалыптасады.  Схема арқылы тізбек құрастырады. Сабақ барысында мен оқушыларды үш топқа бөлдім. «Ток күші», «Кернеу», «Заряд». Сынып оқушыларымен бірлесе отырып бағалау критерийі құрылды:

1. Теориялық білім
2. Формуланы түрлендіру
3. Тізбек құрастыру
4. Есептер шығару

       5.Тақырыпты меңгеру

 Егер  критерий құра отырып, бағалауды төменгі сыныптан бастап, үйретіп, әр сабақты бағалау барысында қолданып, отырса онда оқушы кез келген тақырып, тарау бойынша атқарылатын тапсырмалардан қандай баға алатынынын және өз деңгейін алдын ала біліп, өзін және өзгені бағалап отырады. Критериалды бағалау:

Мұғалімдерге:

Сапалы нәтиже алуды қамтамасыз ететін критерийлерді құрастыруға;

Өз жұмысын талдау және жоспарлау үшін ақпарат алуға;

Оқу үрдісінің сапасын жақсартуға;

Әрбір оқушының жеке ерекшеліктерін ескере отырып,  оқушы үшін оқытудың жеке траекториясын алуға;

Бағалаудың әр түрлі тәсілдері мен құралдарын қолдануға;

Оқу бағдарламасының мазмұнын жетілдіру бойынша ұсыныстар енгізуге мүмкіндік береді.

Оқушыларға:

Нәтижені талдау үшін бағалау критерийлерін білу және түсінуге;

Рефлексияға қатысу, яғни өзін және өз достарын бағалауға;

Нақты есептерді шешуде білімдерін қолдану, өз ойларын еркін жеткізе білуі, сын тұрғысынан ойлай білуге.

«Ой қозғау» Топ бір-біріне ашық сұрақтар қою арқылы өткен тақырыпқа шолу жасады.

«Қатесін тап» (суреттер сөйлейді): Презентация арқылы көрсетілген электр құралдарының орналасуын  нақтылады. Топтық жұмыста Амперметр, Вольтметр, кілт, ток көзі, шам, өткізгіш сымдар арқылы тізбек құрастырды.

«Ой шақыру»: Схема арқылы тақырыпты ашты.

«Мағынаны тану»: Оқушыларға мәтін бойынша тапсырма беріліп,  топ ішінде ой бөлісіп постер қорғалды. Әр тапсырмадан соң топ бір –бірін формативті бағалап отырды Критериалды бағалау – оқушылардың білім жетістіктерін ұжыммен келісілген, оқу үдерісіне қатысушыларға алдын-ала белгілі, оқушылардың негізгі құзыреттіліктерінің қалыптасуына жағдай жасайтын, білім берудің мақсаты мен мазмұнына сәйкес нақты анықталған критерийлер бойынша  салыстыруға негізделген. Сол үшін оларға топпен жұмыс істеген қызықтырақ сияқты көрінді, бірінші күннен бастап бағалауды қалай жүргіземін, бірін-бірі көтермелеп бағалай ма деген қорқынышым сейілгендей болды. Себебеі жұмыстарын бағалау барысында нақты болды. Менен де жақсырақ бағалады десем артық айтпағаным деп ойлаймы

         Сабақ соңында топ көш басшылары топ мүшелерін формативті бағалады. Критериалды бағалау – оқушылардың білім жетістіктерін ұжыммен келісілген, оқу үдерісіне қатысушыларға алдын-ала белгілі, оқушылардың негізгі құзыреттіліктерінің қалыптасуына жағдай жасайтын, білім берудің мақсаты мен мазмұнына сәйкес нақты анықталған критерийлер бойынша  салыстыруға негізделген. Сол үшін оларға топпен жұмыс істеген қызықтырақ сияқты көрінді, бірінші күннен бастап бағалауды қалай жүргіземін, бірін-бірі көтермелеп бағалай ма деген қорқынышым сейілгендей болды. Себебеі жұмыстарын бағалау барысында нақты болды. Менен де жақсырақ бағалады десем артық айтпағаным деп ойлаймы

 «Екі жұлдыз, бір тілек» стикер арқылы бақыт ағашына оқушылар сабақтан алған әсерлерін білдірді.

Жеткен жетістіктерім: бұрындарда да дәстүрлі сабақ барысында оқушылар бірін-бірі тыңдап сұрақтарын қоятын, бірақ қатып қалған бір жүйеде жүретін. Енді оқушылар бір қораптан шығып, өз ұсыныстарын, идеяларын ортаға салып, бірін-бірі оқыта бастады.

Сабақ беру барысында жеті модульдің жетеуі толығымен қамтылды деп ойлаймын, оған нақты дәлелдер келтірер болсам:

Білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер. Сабақ барысында оқушы да, оқытушы да жаңа тәсілдер арқылы білімдерін толықтыра түсті бір-бірін өзара оқыта отырып ,тақырыпты меңгеру.

Көрсетілген видеоматериалдан негізгі ойды өздері қортып талқылау барысында сыни тұрғыдан ойлау қасиеттерін дамытуға қолданылған жұмыстардың бірі екенін айтуға болады деп ойлаймын. Сұраққа жауаптың ең негізгі түйінін ашу барысында міндетті түрде сыни тұрғыдан ойлауды қажет ететіндігі

Білім беру үшін бағалау және оқуды бағалауға критерий құрылу арқылы оқушылардың тақырыптарды қаншалықты меңгергендіктері анықталды.

Білім беруде АКТ-ды пайдалануға құрылған слайд, интернеттен алынған материалдарды және видео материалдарды айтуға болады.

 Білім берудегі басқару және көшбасшылық сабақ барысында өте жақсы байқалды..

Дарынды оқушының жұмысы байқалды. Бақытжан есімді оқушы топ ішінде түсіндіріп, көмекті қажет етіп отырған оқушыларға көмектесуі, тақырыпқа байланысты  өлең шығаруы.

Оқушының жас ерекшеліктеріне байланысты модульге оқушылардың деңгейлері бойынша топта берілген тапсырмаларды жекелей және бірлесе отырып атқарған жұмыстарын айтуға болады деп ойлаймын.

Сабақ жоспары
  Сабақ реті_1    _ Пәні        физика       _ Сынып      7      Күні__________
Сабақтың тақырыбы:      § 1. Табиғат және адам

Сабақтың мақсаты:

Білімділік мақсаты:
Оқытудың ұтымды әдісін оқушылардың тиянақты, терең білім алуына қалыптастыруға бағыттау керек.                                  

Дамытушылық мақсаты:   
Табиғат және физика құбылыстарымен таныстыру. Табиғат туралы ғылымдармен таныстыру                                

Тәрбиелік мақсаты:
Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, отансүйгіштікке, табиғатты аялауға, сыйластық пен әдептілікке баулу.

Сабақтың түрі:

жаңа білімді қалыптастыру

Сабақтың Әдіс-тӘсілдері:

Әңгіме, жаттығулар орындау

Сабақтың кӨрнекіліктері:

плакаттар, суреттер, үлестірме қағаздар

Сабақтың барысы:

І. ДК. Ұйымдастыру кезеңі:

Сәлемдесу, отырғызу, түгендеу.

ІІ. ДК. Үй тапсырмасын тексеру, қайталау.

А) теориялық білімдерін тексеру.

Ә) практикалық тапсырмаларын тексеру.

Б) есептерін тексеру.

ІІІ. ДК. Білімді жан-жақты тексеру:

ІV. ДК. Жаңа материалды қабылдауға Әзірлік, мақсат қою. 

      Бүгінгі сабағымыздың негізгі мақсаты физика  нені зерттейтінімен таныстыру.

V. ДК.Жаңа материалды меңгерту:

Физика нені зерттейді

Өздерің ашып отырған оқулық “Физика“ деп аталады. Бұл жаңа ғылымды сендер мектепті бітіргенше оқып игересіңдер. Физикамен таныстық мектепте аяқталмайды. Ғалым-физиктерді дайындайтын арнайы институттар бар. Бірақ физика тек ғалымдарға ғана емес, ол барлығымызға: жұмысшыларға, дәрігерлерге, инженерлерге, конструкторларға да керек. Физика ілімі адамды аса ақылды және күшті етеді, ол табиғат апатының алдында әлсіз болмауға үйретеді, өзің өмір сүріп отырған әлемді таныта бастайды. Тек физиканы біле отырып, үйлерді, зауыттарды, машиналарды, электр станцияларын жобалауға болады. Радиоқабылдағышты, автомобильді, ғарыштық аппараттарды, тіпті киімдер мен қоректік азық-түлікті дайындау үшін де физиканы білу керек. Мысалы, физиктер жарықтың ауа мен шыныда қалай тарайтынын оқып үйренгендіктен ғана көзәйнектер, телескоптар, фотоаппараттар мен бейнекамераларды жасау мүмкін болды. Кемелерді, ұшақтарды, ауа шарларын құрастыру мен жасау сұйықтықтар мен газдарды және оларда қозғалатын денелер бағынатын заңдылықтарды білуге негізделген.  Физика ілімінсіз сағатты да, телефонды да, шаңсорғышты да, теледидарды да жасауға болмас еді, сондай-ақ асты дайындауға және сақтауға, бөлмені тазалауға, әуенді тыңдауға және т.б. көмектесетін көптеген пайдалы заттардан құралақан болар едік.

Физика нені зерттейді?

Физика – табиғат туралы ғылым. Бірақ табиғатта көптеген алуан түрлі өзгерістер немесе құбылыстар болады. Физика олардың қайсысын зерттейді? Физикалық құбылыстарға жататындар:

1) механикалық құбылыстар (мысалы, ұшақтар мен автомобильдердің қозғалысы, маятниктердің тербелісі мен құбыр бойынша сұйықтықтардың ағысы, Жердің Күн айналасында және орбиталық станциялардың Жер айналасында айналуы);

2) электрлік құбылыстар (мысалы, электрленген денелердің тартылуы мен тебілуі, электр тогы және т.б.);

3) магниттік құбылыстар (мысалы, магниттердің темірге әсері, токтардың магниттік өзара әрекеті, Жердің компас тіліне әсері және т.б.);

4) оптикалық құбылыстар (жарықтың әр түрлі орталарда таралуы, айналардан жарықтың шағылуы, әр түрлі жарық көздерінің жарық шығаруы және т.б.);

5) жылу құбылыстары (мұздың еруі, судың қайнауы, қардың түзілуі, металдардың жылулық ұлғаюы, электрлік жылытқыш аспаптардың әрекеті және т.б.);

6) атомдық құбылыстар (мысалы, атом бомбаларының жарылысы мен жұлдыздардың қойнауындағы болатын процестер және т.б.)

Барлық осы құбылыстар өлі табиғатқа тән. Бірақ олардың көпшілігі тірі организмдердің ішінде де болады. Мысалы, ылғал өсімдіктің сабағы арқылы жерден оның масағына көтеріледі, қан адам мен жануардың денесіндегі тамырлар арқылы ағады, нерв талшықтары арқылы мидан сигнал беріледі.  Қалайша бір ғана ғылым – физика – осыншалық көп құбылыстарды талдайды?  Оның себебі ғылымның ғажайып қасиеттеріне байланысты – яғни қарапайым құбылыстарды зерттеу негізінде жалпы заңдылықтардың ашылуы. Мысалы, әр түрлі биіктіктен мөлшері әр түрлі шариктердің еркін құлап түсуін зерттеу арқылы басқа денелердің құлап түсуі кезінде орындалатын заңдарды тағайындауға болады.  Осы кітап бойынша сендер осындай қарапайым құбылыстарды оқып үйренуді бастайсыңдар және олардағы маңызды заңдылықтарды анықтауды біртіндеп үйренесіңдер.

Физиканың басты міндеті – табиғатта болатын алуан түрлі құбылыстарды өзара байланыстыратын заңдарды ашу, құбылыстардың байланысы мен себептерін табу. Мысалы, Күн жүйесі центрінің айналасында планеталардың дөңгелек бойынша айналу себебі оларды Күннің өзіне тартуынан болады; күн мен түннің алмасу себебі күн сәулесімен жарықталынатын Жердің өз өсінен айналуынан болады (1-сурет); желдің пайда болу себептерінің бірі ауаның бірқалыпты жылынбауынан болады және т.б.

Табиғатты зерттеумен тек физика ғана айналыспайды, басқа да ғылымдар бар, мысалы, география, биология, химия. Әрбір ғылымның өз мақсаттары мен табиғатты зерттеу тәсілдері бар. Физиканы оқып үйрену арқылы сендер біртіндеп бір ғылымның екінші ғылымнан немен ерекшеленетінін және сонымен бірге олар өзара қалай тығыз байланыста екенін білесіңдер. Табиғат туралы ғылым өте ертеде пайда болған. Табиғатта байқалатын құбылыстарды түсіндіруге бірінші болып ежелгі Қытай, Үнді және көне Грек ғалымдары талпыныс жасаған. Біздің дәуірімізге дейінгі IV ғасырда өмір сүрген ежелгі грек ғалымы Аристотельдің шығармаларында “физика“ деген сөз (“фюзис“ – табиғат деген грек сөзінен алынған) кездеседі. Бұл сөзді XVIII ғасырда алғаш рет Ресейде неміс тілінен орыс тіліне физика оқулығын аударғанда М. В. Ломоносов енгізген. Қазіргі уақытта табиғатты зерттеу әр түрлі елдер мен халықтардың көптеген ғалымдарының табанды еңбек етуін талап етеді. Олардың бірлескен жұмыстары адамзат баласына қоршаған әлемдегі заңдар мен құбылыстарды зерттеуде ілгері жылжуға мүмкіндік береді және қоғам прогресін қамтамасыз етеді.

VI. ДК. Оқытылып отырған оқу материалын қабылдаудағы оқушы түсінігін тексеру:

“Табиғат” деген сөздің мағынасын қалай үсінесіңдер?
Аталған құбылыстардың қайсысы механикалық құбылысқа жатады?
Аталған құбылыстардың қайсысы электрлік құбылысқа жатады?
Аталған құбылыстардың қайсысы магниттік құбылысқа жатады?
Аталған құбылыстардың қайсысы оптикалық құбылысқа жатады?
Аталған құбылыстардың қайсысы жылулық құбылысқа жатады?
VII. ДК.Оқытылып отырған оқу материалын бекіту немесе дағдыландыру жұмыстарын жүргізу:         1 тапсырма 1, 2

VIII.ДК. Үй тапсырмасын беру: § 1.

IX. ДК. Баға қою.

Мұғалім: Сарсенова Ләззат Бөрітайқызы.   Оқу ісінің меңгерушісі:__________
 

 Сабақ жоспары

  Сабақ реті_2    _ Пәні        физика       _ Сынып      7      Күні__________

Сабақтың тақырыбы:

§ 2,3  Физика-табиғат  туралы ғылым. Физикалық ұғымдар. Физика және техника.

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік мақсаты:           

Табиғатта болып жатқан әр түрлі физикалық құбылыстарды өзара байланыстыратын заңдарды ашу.                        

1. Дамытушылық мақсаты:

Фиизикалық ұғымдармен таныстыру олардың мағынасын ашу. Ғылыми-техникалық жетістіктерінің ерекшеліктеріне тоқталу.                                    

1. Тәрбиелік мақсаты:

Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, отансүйгіштікке, табиғатты аялауға, сыйластық пен әдептілікке баулу.

Сабақтың түрі:

Аралас, жаңа білімді қалыптастыру, жалпылау, бақылау, сарамандақ, зертханалық, қорытындылау, тексеру және бағалау, бекіту, қайталау.

Сабақтың Әдіс-тӘсілдері:

Әңгіме, лекция, кітаппен жұмыс, жаттығулар орындау, л

Сабақтың кӨрнекіліктері:

Графопроектор, плакаттар, суреттер, үлестірме қағаздар, слайд.

Сабақтың барысы:

І. ДК. Ұйымдастыру кезеңі:

Сәлемдесу, отырғызу, түгендеу.

ІІ. ДК. Үй тапсырмасын тексеру, қайталау.

А) теориялық білімдерін тексеру.

Ә) практикалық тапсырмаларын тексеру.

Б) есептерін тексеру.

ІІІ. ДК. Білімді жан-жақты тексеру:

1. “Табиғат” деген сөздің мағынасын қалай түсінесіңдер?
2. Аталған құбылыстардың қайсысы электрлік құбылысқа жатады?
3. Аталған құбылыстардың қайсысы магниттік құбылысқа жатады?
4. Аталған құбылыстардың қайсысы оптикалық құбылысқа жатады?
5. Аталған құбылыстардың қайсысы жылулық құбылысқа жатады?

ІV. ДК. Жаңа материалды қабылдауға Әзірлік, мақсат қою. 

      Бүгінгі сабағымыздың негізгі мақсаты физикалық ұғымдармен таныстыру.

1. ДК.Жаңа материалды меңгерту:

Кейбір физикалық терминдер Физика туралы айту үшін оны зерттеп білуге арнайы сөздер – ғылыми терминдер пайдалануға тура келеді. Мәселен, әр түрлі заттардың: ұшақтың, адамның, доптың және т.б. қозғалысы туралы айта отырып, физик көп жағдайда шынтуайтында ненің қозғалатындығымен

(2 сурет)  санаса бермейді, өйткені бұл қозғалысты зерттеп білуде аса мәнді болып саналмайды. Сонда ол физикалық дене (немесе әншейін дене) қозғалады деп айтады да, дене ретінде кез келген денені ұғынады. Мысалы, 2-суретте бірнеше физикалық денелер бейнеленген: қарындаш, су краны, су тамшысы, ауа толтырылған резіңке шарик.Әлем кеңістігінде не бар соның барлығын материя деп атайды. Өсімдіктер, жануарлар, планеталар, жұлдыздар, физикалық денелерді құрайтын әр түрлі заттар: алюминий, су, ауа және т.б. (яғни табиғатта ақиқат бар заттар) материяға жатады. “Материя” термині бізді қоршаған ортада біздің санамызға тәуелсіз өмір сүретін нақты не бар, соның барлығын білдіреді. Бірақ, мысалы, біздің ойымыз бен түсімізді материалды деп есептеуге болмайды, өйткені олар тек біздің санамызда ғана өмір сүреді.

Сонымен, біз келесі терминдермен таныстық: физикалық дене, зат, материя. Келешекте алдымызда көптеген жаңа терминдерді білу тұр. Олармен таныса отырып, біз ғылым тілін игеретін боламыз.

Ломоносов Михаил Васильевич (1711–1765) Орыс ғалымы, жаратылыстанушы, ақын, суретші,   орыс білімін, ғылымын және экономикасын дамытуды жақтаушы. Архангельск   губерниясының Холмогоры селосының маңындағы Денисовқа деревнясында шаруа жанұясында дүниеге келген. “Оқуға қызығуды” ол анасынан үйренген. Ол үшін “Білімдік қақпасы” — “Грамматика”, “Арифметика”, “үлең әліппесі”, болды. Ломоносов 19 жасында білім алу үшін Мєскеуге келіп, дворяндық лақап атпен Славян-грек-латын академиясына түседі. Ломоносов үздік оқушы ретінде білімін жалғастыру үшін Петербург ғылым академиясының жанындағы университетке жіберіледі. Одан кейін шетелге жіберіліп, онда ол химия, физика, металлургия салаларында білімін шыңдайды. Ол 34 жасында орыстың алғаш академиктері қатарына қосылды.
 Ломоносовтың ғылыми жұмыстарының ауқымы кең. Ол физика, химия,   астрономия, география жєне филология салаларында көптеген іргелі еңбектер жасайды. Ломоносов зат құрылымының атом-молекулалық көрінісін дамытқан, материяның және қозғалыстың сақталу принциптерін тұжырымдаған, сондай-ақ физикалық химия негізін қалаушы ғалым.
 Құбылыстарды, олардың Ұзара   байланыстарын ескеріп, талдай білген Ломоносов астрономия саласында да бірқатар маңызды қорытындылар жасап, ғылыми нєтижелер алады. Атмосферадағы электрлік құбылыстарды зерттей келе, Ломоносов полярлық түннің және кометалардың құйрықтарының жарығының табиғаты электрлік екендігін көрсетеді. Ломоносов объектінің кескінін көрсететін көлбеу айналы шашыратушы телескоп-рефлектор жасады. Ол алғаш болып Күн бетін буырқанған отты мұхит төрінде сипаттады. Ломоносовтың астрономиядағы негізгі жетістігі ретінде 1761 ж. 26 мамырында жасалған Шолпанның Күн денесінен Ұтуін бақылап Шолпан атмосферасын ашуын айтуға болады. Ломоносов оптика саласында да бірқатар ғылыми еңбектер жасады Ол   жарықтың толқындық теориясын, сол сияқты реңдер теориясын жасады, бірқатар оптикалық құралдар құрастырды, мысалы, телескоп-рефлектор. Осы құрал көмегімен ол 1761 ж. Шолпанның Күн дискісінен өтуін бақылап, осы планетада атмосфера бар екендігін анықтады.
 Ломоносов Россияда ғылымды, мєдениетті, білімді дамыту   үшін көп қызмет атқарды. Оның бастамасымен 1755 ж. Мєскеу университеті ашылды. Қазір ол университет Ломоносов атына ие. Ломоносовтың “Ост-Индияға солтүстіктен Сібір мұхиты арқылы бару” шығармасының єсерімен 1764 ж. Сібірге экспедиция жасақталды. Ломоносов Ұмірінің соңында Стокгольм жєне Болония ғылым академияларының құрметті мүшесі болып сайланды.

VІ. ДК. Оқытылып отырған оқу материалын қабылдаудағы оқушы түсінігін тексеру:

1. “Физика” атауы нені білдіреді және оны ғылыми негізделген ғалымдарды атаңдар.
2. Физиканың мақсаты неде?
3. Физика заңдары қалай ашылады?
4. Физикалық теориялар қалай жасалады?
5. Физикалық терминдер мен ұғымдар дегеніміз не?
6. Қандай ұғымдарға түсінік бере аласыңдар?
7. Физикалық денеге не жатады?
8. Зат дегеніміз не?
9. Неліктен физика техниканың негізі болып саналады?

VІІ. ДК.Оқытылып отырған оқу материалын бекіту немесе дағдыландыру жұмыстарын жүргізу:

      2 тапсырманы сыныпта орындау.

VІІІ.ДК. Үй тапсырмасын беру: § 2, 3

ІX. ДК. Баға қою.

Мұғалім: Сарсенова Ләззат Бөрітайқызы.    Оқу ісінің меңгерушісі:__________

7-сынып.

Сабақ тақырыбы: §4,§5,§6. Астрономия – аспан денелері туралы ғылым Орта Азия ғалымдарының ғылымды дамытуға қосқан үлестері.Ерте дүниедегі халық астрономиясы.

Сабақ мақсаты: 1. Астрономия ғылымы, физика және астрономия ғылымдары арасындағы байланыстар,  халық астрономиясына және  астрономияның бүгінгі салаларына байланысты түсініктер  алуға жағдай жасау.

2.Оқушылардың ой-өрісін, ойлау қабылетін жетілдіру. Пәнге деген  қызығушылығын арттыру.

3. Жауапкершілікке, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап

Сабақ көрнекілігі: приборлар, плакаттар.

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Өткен тақырыптар бойынша сұрақтар:

1. Табиғат деген сөздің мағынасын түсіндіріңдер.
2. Табиғат пен адамның бірлігін білдіретін қандай нақыл сөздер, мақал-мәтелдер білесіңдер?
3. Табиғат құбылыстары деп нені айтамыз?
4. Қандай табиғат құбылыстары физикалық құбылыстарға жатады?
5. Физикаың мақсаты не?
6. Физика заңдары қалай ашылады?
7. Физикалық теориялар қалай жасалады?
8. Физикалық терминдер мен ұғымдар дегеніміз не?
9. ХХ ғасырдың ең ірі ғылыми-техникалық жетістіктері қандай?

10.Неліктен физика техниканың негізі болып табылады?

ІІІ.Жаңа  сабақ.

Берілетін түсініктер: асторномияның пайда болуына себеп болған қажеттіліктер, біздің ғалам, астрономия мен физиканың байланысы, космонавтика, космология, космогония, Орта Азия ғалымдары және олардың еңбектері, ерте дүниедегі халық астрономиясы.

 «Астрон» - жұлдыз, «номос» - заң.

Галактикалар – жұлдыздар жүйесі мен олардың шоғырлары.

Біздің ғалам – шексіз әлемнің біздер орналасқан бөлігі.

Космонавтика  әлем кеңістігіндегі ғарыш аппараттарының қозғалысын талдап, зерттейді.

Космогония  аспан денелерінің пайда болуын және дамуын зерттейді.

Космология - бүкіл әлем туралы, оның жалпы қасиеттері туралы ілім.

ІV. Пысықтау.

1.Астрономия ғылымының дамуына қандай қажеттілік себеп болған?

2. Астрономия ғылымы нені зерттейді?
3. Астрономияның қандай салалары бар?
4. Ертедегі Орталық Азия елдері ғалымдарынан кімдерді білесің? Олардың қандай еңбектері бар?
5. Аспан денелері туралы астрономиялық атаулар қалай қалыптасқан?
6. Қорытындылау.

 VІ. Үйге тапсырма: §4,§5,§6. Аспан денелері туралы аңыздар.

1. Бағалау.

7- сынып

Жылдық тест жұмысы

Мақсаты:

1. Оқушылардың жылдық материалды қалай меңгергендерін тексеру, тинянақтау, қорытындылау.
2. Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
3. Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: тест жұмысы

Сабақ әдісі: өз бетімен жұмыс

Сабаққа қажетті құралдар: таратпа тест жұмыстары

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Тест жұмысын орындау.

І нұсқа

1. 1. Әтір иісі бөлмеге қандай құбылыстың әсерінен тарайды?

А. Диффузия

В. Конвекция

С. Электрлену

Д. Иондалу

2. Астрономиялық денелерге не жатпайды?

А. Жұлдыздар.

В. Планеталар

С. Кометалар

Д. Аметистер

3. Берілген сөздердің қайсысы физикалық дене болып табылады?

А. Ұшақ

В. Дыбыс

С. Метр

Д. Жылдамдық

4. Төмендегі құбылыстардың қайсысы механикалық құбылыстарға жатады?

А. Автомашинаның қозғалысы

В. Жапырақтың сарғаюы

С. Картоптың бүлінуі

Д. Найзағайдың жарқырауы

5. Астрономияның ең негізгі құралы қалай аталады?

А. Микроскоп

В. Телескоп

С. Линза

Д. Окуляр

6. Жылдамдықтың өлшем бірлігін көрсетіңіз.

А. с

В. кг

С. м

Д. м/с

7. Сұйықтың көлемін өлшеуге арналған құралды атаңыз.

А. Өлшеуіш сызғыш

В. Ареометр

С. Манометр

Д. Мензурка

8. Бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күштің, осы беттің ауданына қатынасымен анықталатын шаманы қалай атайды?

А. Үйкеліс күші

В. Серпімділік күші

С. Қысым күші

Д. Қысым

9. Таразының оң табақшасына 20 г, 1 г, 500 мг, 10 мг кірлерді салған кезде, оның сол жақ табақшасындағы денемен теңесті. Өлшеніп жатқан дененің массасы қандай?

А. 26 г 11 мг

В. 20 г 511 мг

С. 531 мг

Д. 21 г 510 мг

10. Заттар қандай күйде пішіні мен көлемін сақтайды?

А. Газ тәрізді

В. Сұйық

С. Қатты немесе сұйық

Д. Қатты

11. Мензурка бөлігінің құнын анықта.

А. 50 мл     

В. 12,5 мл                  

С. 200 мл

Д. 25 мл

12. Бірқалыпты қозғалған дененің жылдамдығы қандай өрнекпен анықталады?

А.  

В.

С.

Д.

13. Бірқалыпты түзу сызықты қозғалған дененің жылдамдығы 108 км/сағ. Дененің осы жылдамдығын м/с-пен өрнекте.

А. 30 м/с

В. 54 м/с

С. 0,108 м/с

Д. 0,30 м/с

14. Жұмыстың өлшем бірлігін көрсетіңіз.

А. Ньютон

В. Ватт

С. Паскаль

Д. Джоуль

15. Қандай күштің әсерінен барлық денелер жердің бетіне түседі?

А. Үйкеліс

В. Дененің салмағы

С. Серпімділік

Д. Тартылыс

16. .Кинетикалық энергияны есептеу формуласы қандай?

А.

В.

С.

Д.

17. Деформацияланған дененің потенциалдық энергиясының формуласы:

А.

В.

С.

Д.

18. Атмосфералық қысымды өлшеу тәсілін кім енгізді?

А. Ньютон

В. Паскаль

С. Королев

Д. Торричелли

19. Үрленеген шарды сығатын болсақ, оның ішіндегі молекулалардың ара қашықтығы қалай өзгереді?

А. Өзгермейді.

В. Артады

С. Бастапқы артып, сосын кемді

Д. Кемиді.

20. Жұмыстың орындалу тездігін сипаттайтын шаманы қалай атайды?

А. Қуат

В. Жылдамдық

С. Энергия

Д. Күш моменті

21. Бір дене екінші дененің бетімен қозғалғанла пайда болатын күш

А. Ауырлық күші

В. Қысым күші

С. Дененің салмағы

Д. Үйкеліс күші

22. Қалыпты атмосфералық қысымның мәні неге тең?

А. 1 Н

В. 760 мм.сын. бағ.

С. 10 Па

Д. 760 Па

23. Массасы 461,5 г, ал көлемі 65 см³ металдың тығыздығы қандай?

А. 461,5 г/см³

В. 65 г/см³

С. 7,01 г/см³

Д. 7,1  г/см³

24. Иінге 3 Н күш әсер тедеі. Егер күштің иіні 15 см болса, осы күш моменті неге тең болады?

 А. 45 Н·м

В. 0,45 Н·м

С. 0,2 Н·м

Д. 20 Н·м

25. Егер денеге әрекет ететін ауырлық күші Архимед күшінен артық болса, онда

А. Дене сұйықтың бетінде қалқиды

В. Дене сұйықтың кез келген жерінде тепе-теңдік қалпын сақтай алады.

С. Дене сұйық ішінде жүзіп жүреді.

Д. Дене сұйыққа батады.

26. Барометр тау бөктерніде 760 мм. сын. бағ., ал тау шыңында 720 мм. сын. бағ. қысымды көрсетеді. Осы деректерді пайдаланып, таудың биіктігін анықтаңыз.

А. 600 м

В. 560 м

С. 520 м

Д.440 м

27. Массасы 10 т көмірді шахтадан көтергенде 6200 кДж жұмыс істеледі. Шахтаның тереңдігі қандай?

А. 32 м

В. 320 м

С. 62 м

Д. 620 м

28. Жалпы массасы 50 т реактивті ұшақты жермен салыстырғанда 300 м/с жылдамдықпен басқарып келеді. Ұшақтың кинетикалық энергиясы қандай?

А. 2,25·10⁷ Дж

В. 2,25·10⁸ Дж

С. 2,25·10⁹ Дж

Д. 2,25·10¹⁰ Дж

29. Көлдің 0,001 км тереңдігіндегі судың қысымын анықтаңыз. (ρ=1000 кг/м³).

А. ≈10² Па

В.  ≈10⁴ Па

С.  ≈10³ Па

Д.  ≈10⁶ Па

30. Спортшы салмағы 200 кг штанганы 2 м биіктікке 4 с-та көтереді. Қандай қуат жұмсалады?

А. 100 Вт

В. 1 кВт

С. 1 кДж

Д. 100 Дж

ІІ нұсқа.

1. Физика нені зерттейді?

А. Табиғат құбылыстарын

В. Химиялық құбылыстарды

С. Физикалық құбылыстарды

Д. Жердегі өмір жағдайын

2. Астрономия пайда болды?

А. Қазағушылықтан

В. Физикадан

С. Адамдардың тағдырын болжау үшін

Д. Уақытты өлшеу үшін және аспан денелерінің қозғалысын бақылау үшін

3. Қай құрал өлшеуіш құралдарға жатпайды?

А. Сызғыш

В. Манометр

С. Ареомтер

Д. Тұтқа

4. Күн жүйесіндегі планеталардың орбитасы не тәріздес болып келеді?

А. Эллипс

В. Шеңбер

С. Парабола

Д. Эллипс және парабола

5.Зат болып табылатын сөзді атаңыз

А. Доп

В. Үстел

С. Қасық

Д. Темір

6. Физикалық шама болып табылатын сөзді көрсетіңіз.

А. Мұздың еруі

В. Термометр

С. Уақыт

Д. Сағат

7. Диффузия қүбылысы жылдамдырақ болады-

А. Ыстық суда

В. Суық суда

С. Жылы суда

Д. Бірдей

8. Бір қалыпты қозғалыс жылдамдығының формуласы

А.

В.

С.

Д.

9. Қайық өзен ағысымен жүзіп барады. Қайықтың сумен салыстырғандағы жылдамдығы 2 м/с, өзен ағысының жылдамдығы 0,5 м/с. Қайықтың жағамен салыстырғандағы жылдамдығы қандай?

А. 0,5 м/с

В. 2 м/с

С. 1,5 м/с

Д. 2,5 м/с

10. Автобустың жолаушылары еріксіз оңға қарай қисаяды. Автобустың қозғалысы қалай өзгереді?

А. Автобус кенет жылдамдығын кемітті

В. Автобус жылдамдығын кенте арттырды

С. Автобус оңға бұрылды

Д. Автобус солға бұрылды.

11. Халықарлық бірліктер жүйесінде массаны қандай бірлікпен өлшейді?

А. Грамм

В. Килограмм

С. Ньютон

Д. Тонна

12. Мрамордың тығыздығы 2,7 г/см³, оны кг/м³-пен өрнекте.

А. 27 кг/м³

В. 2700 кг/м³

С. 270 кг/м³

Д. 0,027 кг/м³

13.Сұйық көлемін өлшеу тәсілімен атмосфералық  қысымды неліктен өлшеуге болмайды?

А. Ауадан жеңіл

В. Атмосферада нақты шекара жоқ

С. атмосфераның тығыздығы биіктігіне байланысты

Д. Атмосферада нақты шекара жоқ және оның тығыздығы биітігне байланыст азаяды.

14. Жабық ыдыстағы газдың температурасын төмендеткенде оның қысым қалай өзгереді?

А. Өзгермейді.

В. Артады

С. Кемиді

Д. Дұрыс жауабы жоқ

15. Жай механизмедердің қайсысы жылжымайтын білік иіндік немесе көлбеу жазықтық жұмыста үлкен ұтыс бере алады?

А. Иіндік

В. Көлбеу жазықтық

С. Жылжымайтын білік

Д. Барлық жай механизмдер бірдей ұтыс береді.

16. Дененің массасы 20 кг. Оған әсер ететін ауырлық күші қандай?

А. 19,6 Н

В. 0,49 Н

С. 196 Н

Д. 1960 Н

17. Биіктігі 5 м мұнай қабаты ыдыс түбіне қандай қысым түсіреді? (ρ=800 кг/м³).

А. ≈ 160 Па

В. ≈ 400 Па

С. ≈ 40000 Па

Д. ≈ 4000 Па

18. Гидравликалық престің кіші поршенінің ауадны 10 см². Оған әсер ететін күш 200 Н. Үлкен поршеннің ауадны 200 см², үлкен поршеньге қандай күш әсер етеді?

А. 1 кН

В. 400 Н

С. 4 000 Н

Д. 40 Н

19. Күш пен орын ауыстыру бағыттас болған жағдайда механикалық жұмысты есептеу формуласы қандай?

А.

В.

С.

Д.

20. «Волга» автомобилі 2 сағатта 144 кДж жұмыс жасаса, оның қуаты қандай?

А. 288 кВт

В. 72 кВт

С. 15 кВт

Д. 20 Вт

21. Аспан денелерінің қозғалысын зерттеуге арналған орын қалай аталады?

А. Консерватория

В. Обсерватория

С. Амбулатория

Д. Лаборатория

22. Қуат дегеніміз не?

А. Күш пен жол көбейтіндісі

В. Бетке перпендикуляр әсер ететін осы беттің ауданына қатынасы

С. Жұмыстың уақытқа қатынасы

Д. Күш пен уақыттың көбейтіндісі.

23. Басқа денелер әсерін тигізбегенде, дененің жылдамдығын сақтау құбылыс қалай аталады?

А. Тыныштық

В. Қозғалыс

С. Ұшу

Д. инерция

24. Кеменің төменгі бөлігі бататын тереңдікті қалай атайды?

А. Жүзушілік

В. Шөгім

С. Су ығыстырым

Д. Ватер сызығы

25. Қар үстінде шаңғыда тұрған адамның массасы 70 кг 2 шаңғы бетінің ауданы 2300 см² тең. Адамның қар бетіне түсіретін қысымын табыңыз.

А. 304 Па

В. 30,43 Па

С. 3043 Па

Д. 0,304 Па

26. Арқан тарту ойынына 2 адам сайысуда. Бірінші адам арқанды өзіне қарай 400 Н күшпен тартады, ал екіншісі 100 Н күшпен солға қарай тартады. Олардың теңәрекетті күші неге тең? Арқан қай жаққа қарай бағытталады?

А. 100 Н, солға

В. 400 Н, оңға

С. 300 Н, солға

Д 500Н, оңға

27. Суға көлемі 125 см³ болатын дене батырылған, осы денеге әрекет ететін Архимед күшін анықтаңдар. Судың тығыздығы 1000 кг/м³.

А. 12,5 Н

В. 1,25 Н

С. 0,125 Н

Д. 1250 Н

28. Жер Күннің айналсында 30 км/сағ орташа жылдамдықпен қозғалады. Жер 1 сағ ішінде өз орбитасы бойымен қанша жол жүреді?

А. 30 км

В. 0,5 км

С. 1800 км

Д. 108000 км

29. Салмағы 40 Н денені 120 см биіктікке көтергенде істелетін жұмысты есептеңдер.

А. 4,8 кДж

В. 4,8 Вт

С.4,8 Дж

Д. 48 Дж

30. Амортизатордың серіппесі 320 Н күш әрекетінен 9 мм-ге сығылды. Серіппенің қатаңдығын анықтаңыз.

А. ≈36 Н/м

В. ≈36000 Н/м

С. ≈3600 Н/м

Д. ≈360 Н/м

.

ІІІ нұсқа

1. Қай ұғым зат болып табылады?

А. Кітап

В. Қалам

С. Үстел

Д. Мыс

2. Жүрілген жолдың өлшем бірлігі ?

А. метр

В. секунд

С. килограмм

Д. литр

3. Әлемнің гелиоцентрлік жүйесінің негізін қалаушы кім?

А. Птолемей

В. Коперник

С. Бруно

Д. Кеплер

4. Дененің немесе материалдық нүктенің санақ денесімен салыстырғандағы қозғалысы кезіндегі сызық түрінде қалдырған ізі қалай аталады?

А. Орын ауыстыру

В. Жүрілген жол

С. Кескін

Д. Траектория

5. Денелердің өзара әсерін сипаттайтын шама

А. Масса

В. Жылдамдық

С. Күш

Д. Уақыт

6. 1 грамда қанаш миллиграмм бар?

А. 10

В. 100

С. 1000

Д. 0,001

7. Суы бар стаканға бояу тамшысы түсті. Стакандағы су түгел боялды. Қандай құбылысты байқадыңдар?

А. Кебу

В. Диффузия

С. Конвекция

Д. Булану

8. Дененің температуарсы артқан сайын молекулалардың бейберекет қозғалысының жылдамдығы арта ма?

А. Артады

В. Кемиді

С. Өзгермейді

Д. Дұрыс жауабы жоқ

9. Физиканың ең басты зерттеу әдістерінің бірі

А. Эксперимент

В. Талдау

С. Кесте

Д. График

10. Күн мен түннің алма-кезек ауысуының басты себебі неде?

А. Жердің өз осінің төңірегінде үздіксіз айналуы

В. Жердің Күн төңірегінде айналуы

Д. Күннің батуы мен шығуы

11. Сырғанау үйкеліс күшін есептеуге арналған формула

А.

В.

С.

Д.

12. Жұмыстың орындалу тездігін сипаттайтын шама

А. Қуат

В. Күш

С. Энергия

Д. Жылдамдық

13. Атмосфералық қысымды өлшеуге арналған құрал

А. Метраном

В. Манометр

С. Ареометр

Д. Барометр

14. Төменгі жағдайлардың қайсысында денені материалдық нүкте деп есептеуге болады?
15. Ұшақ Алматыдан Мәскеуге сапар шекті
16. Ұшақ өлі тұзақ фигурасын жасап жүр
17. Конькиші еркін жаттығу орындауда

А. 3

В. 1

С. 2

Д. Ешқайсысы да

15. Дененің тірекке немесе аспаға әрекет ететін күші қалай аталады?

А. Ауырлық күші

В. Салмақ

С. Реакция күші

Д. Үйкеліс күші

16. Заттың көлем бірлігіндегі массасына тең физикалық шаманы қалай атайды?

А. Көлем

В. Тығыздық

С. Масса

Д. Энергия

17. Механикалық энергияның сақталу заңы

А.

В.

С.

Д.

18. Потенциалдық энергияның формуласы қандай?

А.

В.

С.

Д.

19. Жай механизмдерде күштен қанша есе ұтсақ, жолдан сонша есе ұтыламыз деген қағида, бұл-

А. Тепе-теңдік шарты

В. Қозғалыстың сақталу заңы

С. Механиканың «алтын ережесі»

Д. Механиканың «негізгі ережесі»

20. Суға батып бара жатқан адамды ит оңай сүйреп шығарады, ал жағада оны орнынан қозғалта алмайды. Себебі неде?

А. Ортаның кедергісі артады

В. Су киімнің әсерінен адамның салмағы артады

С. Итеруші күш азаяды

Д. Ит адамның оқыс қимылынан қорқады 

21. Қалыпты атмосфералық қысымның мәні неге тең?

А. 760 мм.сын. бағ.

В. 760 Па

С. 133,3 Па

Д. 76 мм.сын. бағ.

22. Медициналық шприцтің инесін суға малған. Неліктен шприц поршенін кері қарай тартқан кезде, су жоғары көтеріледі?

А. Судың молекулалары поршеньнің молекулаларымен тартылады

В. Поршеньнің  қозғалысынан су көтеріледі.

С. Поршеньнің қысымы кемиді

Д. Атмосфералық қысымнан су жоғары көтеріледі

23. Жұмысты қандай формуламен анықтайды?

А.

В.

С. 

Д.

24. Майдың 0,5 м тереңдіктегі қысымын табыңдар. (ρ=900 кг/м³).

А. 45·10² Па

В. 4,5 кПа

С. 450 Па

Д. 45000 Па

25. Массасы 10 т көмірді шахтадан көтергенде 6200 кДж жұмыс істеледі. Шахтаның тереңдігі қандай?

А. 32 м

В. 320 м

С. 620 м

Д. 62 м

26. Серіппе 4 Н күш әрекетінен 0,02 м-ге ұзарды. Серіппенің қатаңдығын анықтаңдар.

А. 2 Н/м

В. 500 Н/м

С. 5 Н/м

Д. 200 н/м

27. Қуаты 30 Вт желдеткіш 10 минутта қанша жұмыс жасайды?

А. 1,8 кДж

В. 18 кДж

С. 180 кДж

Д. 3 Дж

28. Алюминийден жасалған бұйымның ауадағы салмағы 15 Н, ал суға батырылғандағы салмағы 9,5 Н. Архимед күшін анықтаңдар.

А. 24,5 Н

В. 245 Н

С. 2,45 Н

Д. 5,5 Н

29. Дененің 10 с уақыт ішінде координатасы 200 м-ге өзгерді. Ол қандай жылдамдықпен жүрген?

А. 2000 м/с

В. 200 м/с

С. 20 м/с

Д. 0,5 м/с

30. Массасы 3 кг, көлемі 200 см³ металдың тығыздығы қандай?

А. 15000 кг/м³

В. 1500 кг/м³

С. 150 кг/м³

Д. 15 кг/м³

ІІІ. Қорытындылау.

1. Бағалау.

7- сынып

Жылдық тест жұмысы

Мақсаты:

1. Оқушылардың жылдық материалды қалай меңгергендерін тексеру, тинянақтау, қорытындылау.
2. Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.
3. Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: тест жұмысы

Сабақ әдісі: өз бетімен жұмыс

Сабаққа қажетті құралдар: таратпа тест жұмыстары

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Тест жұмысын орындау.

І нұсқа

1. 1. Әтір иісі бөлмеге қандай құбылыстың әсерінен тарайды?

А. Диффузия

В. Конвекция

С. Электрлену

Д. Иондалу

2. Астрономиялық денелерге не жатпайды?

А. Жұлдыздар.

В. Планеталар

С. Кометалар

Д. Аметистер

3. Берілген сөздердің қайсысы физикалық дене болып табылады?

А. Ұшақ

В. Дыбыс

С. Метр

Д. Жылдамдық

4. Төмендегі құбылыстардың қайсысы механикалық құбылыстарға жатады?

А. Автомашинаның қозғалысы

В. Жапырақтың сарғаюы

С. Картоптың бүлінуі

Д. Найзағайдың жарқырауы

5. Астрономияның ең негізгі құралы қалай аталады?

А. Микроскоп

В. Телескоп

С. Линза

Д. Окуляр

6. Жылдамдықтың өлшем бірлігін көрсетіңіз.

А. с

В. кг

С. м

Д. м/с

7. Сұйықтың көлемін өлшеуге арналған құралды атаңыз.

А. Өлшеуіш сызғыш

В. Ареометр

С. Манометр

Д. Мензурка

8. Бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күштің, осы беттің ауданына қатынасымен анықталатын шаманы қалай атайды?

А. Үйкеліс күші

В. Серпімділік күші

С. Қысым күші

Д. Қысым

9. Таразының оң табақшасына 20 г, 1 г, 500 мг, 10 мг кірлерді салған кезде, оның сол жақ табақшасындағы денемен теңесті. Өлшеніп жатқан дененің массасы қандай?

А. 26 г 11 мг

В. 20 г 511 мг

С. 531 мг

Д. 21 г 510 мг

10. Заттар қандай күйде пішіні мен көлемін сақтайды?

А. Газ тәрізді

В. Сұйық

С. Қатты немесе сұйық

Д. Қатты

11. Мензурка бөлігінің құнын анықта.

А. 50 мл     

В. 12,5 мл                  

С. 200 мл

Д. 25 мл

12. Бірқалыпты қозғалған дененің жылдамдығы қандай өрнекпен анықталады?

А.  

В.

С.

Д.

13. Бірқалыпты түзу сызықты қозғалған дененің жылдамдығы 108 км/сағ. Дененің осы жылдамдығын м/с-пен өрнекте.

А. 30 м/с

В. 54 м/с

С. 0,108 м/с

Д. 0,30 м/с

14. Жұмыстың өлшем бірлігін көрсетіңіз.

А. Ньютон

В. Ватт

С. Паскаль

Д. Джоуль

15. Қандай күштің әсерінен барлық денелер жердің бетіне түседі?

А. Үйкеліс

В. Дененің салмағы

С. Серпімділік

Д. Тартылыс

16. .Кинетикалық энергияны есептеу формуласы қандай?

А.

В.

С.

Д.

17. Деформацияланған дененің потенциалдық энергиясының формуласы:

А.

В.

С.

Д.

18. Атмосфералық қысымды өлшеу тәсілін кім енгізді?

А. Ньютон

В. Паскаль

С. Королев

Д. Торричелли

19. Үрленеген шарды сығатын болсақ, оның ішіндегі молекулалардың ара қашықтығы қалай өзгереді?

А. Өзгермейді.

В. Артады

С. Бастапқы артып, сосын кемді

Д. Кемиді.

20. Жұмыстың орындалу тездігін сипаттайтын шаманы қалай атайды?

А. Қуат

В. Жылдамдық

С. Энергия

Д. Күш моменті

21. Бір дене екінші дененің бетімен қозғалғанла пайда болатын күш

А. Ауырлық күші

В. Қысым күші

С. Дененің салмағы

Д. Үйкеліс күші

22. Қалыпты атмосфералық қысымның мәні неге тең?

А. 1 Н

В. 760 мм.сын. бағ.

С. 10 Па

Д. 760 Па

23. Массасы 461,5 г, ал көлемі 65 см³ металдың тығыздығы қандай?

А. 461,5 г/см³

В. 65 г/см³

С. 7,01 г/см³

Д. 7,1  г/см³

24. Иінге 3 Н күш әсер тедеі. Егер күштің иіні 15 см болса, осы күш моменті неге тең болады?

 А. 45 Н·м

В. 0,45 Н·м

С. 0,2 Н·м

Д. 20 Н·м

25. Егер денеге әрекет ететін ауырлық күші Архимед күшінен артық болса, онда

А. Дене сұйықтың бетінде қалқиды

В. Дене сұйықтың кез келген жерінде тепе-теңдік қалпын сақтай алады.

С. Дене сұйық ішінде жүзіп жүреді.

Д. Дене сұйыққа батады.

26. Барометр тау бөктерніде 760 мм. сын. бағ., ал тау шыңында 720 мм. сын. бағ. қысымды көрсетеді. Осы деректерді пайдаланып, таудың биіктігін анықтаңыз.

А. 600 м

В. 560 м

С. 520 м

Д.440 м

27. Массасы 10 т көмірді шахтадан көтергенде 6200 кДж жұмыс істеледі. Шахтаның тереңдігі қандай?

А. 32 м

В. 320 м

С. 62 м

Д. 620 м

28. Жалпы массасы 50 т реактивті ұшақты жермен салыстырғанда 300 м/с жылдамдықпен басқарып келеді. Ұшақтың кинетикалық энергиясы қандай?

А. 2,25·10⁷ Дж

В. 2,25·10⁸ Дж

С. 2,25·10⁹ Дж

Д. 2,25·10¹⁰ Дж

29. Көлдің 0,001 км тереңдігіндегі судың қысымын анықтаңыз. (ρ=1000 кг/м³).

А. ≈10² Па

В.  ≈10⁴ Па

С.  ≈10³ Па

Д.  ≈10⁶ Па

30. Спортшы салмағы 200 кг штанганы 2 м биіктікке 4 с-та көтереді. Қандай қуат жұмсалады?

А. 100 Вт

В. 1 кВт

С. 1 кДж

Д. 100 Дж

ІІ нұсқа.

1. Физика нені зерттейді?

А. Табиғат құбылыстарын

В. Химиялық құбылыстарды

С. Физикалық құбылыстарды

Д. Жердегі өмір жағдайын

2. Астрономия пайда болды?

А. Қазағушылықтан

В. Физикадан

С. Адамдардың тағдырын болжау үшін

Д. Уақытты өлшеу үшін және аспан денелерінің қозғалысын бақылау үшін

3. Қай құрал өлшеуіш құралдарға жатпайды?

А. Сызғыш

В. Манометр

С. Ареомтер

Д. Тұтқа

4. Күн жүйесіндегі планеталардың орбитасы не тәріздес болып келеді?

А. Эллипс

В. Шеңбер

С. Парабола

Д. Эллипс және парабола

5.Зат болып табылатын сөзді атаңыз

А. Доп

В. Үстел

С. Қасық

Д. Темір

6. Физикалық шама болып табылатын сөзді көрсетіңіз.

А. Мұздың еруі

В. Термометр

С. Уақыт

Д. Сағат

7. Диффузия қүбылысы жылдамдырақ болады-

А. Ыстық суда

В. Суық суда

С. Жылы суда

Д. Бірдей

8. Бір қалыпты қозғалыс жылдамдығының формуласы

А.

В.

С.

Д.

9. Қайық өзен ағысымен жүзіп барады. Қайықтың сумен салыстырғандағы жылдамдығы 2 м/с, өзен ағысының жылдамдығы 0,5 м/с. Қайықтың жағамен салыстырғандағы жылдамдығы қандай?

А. 0,5 м/с

В. 2 м/с

С. 1,5 м/с

Д. 2,5 м/с

10. Автобустың жолаушылары еріксіз оңға қарай қисаяды. Автобустың қозғалысы қалай өзгереді?

А. Автобус кенет жылдамдығын кемітті

В. Автобус жылдамдығын кенте арттырды

С. Автобус оңға бұрылды

Д. Автобус солға бұрылды.

11. Халықарлық бірліктер жүйесінде массаны қандай бірлікпен өлшейді?

А. Грамм

В. Килограмм

С. Ньютон

Д. Тонна

12. Мрамордың тығыздығы 2,7 г/см³, оны кг/м³-пен өрнекте.

А. 27 кг/м³

В. 2700 кг/м³

С. 270 кг/м³

Д. 0,027 кг/м³

13.Сұйық көлемін өлшеу тәсілімен атмосфералық  қысымды неліктен өлшеуге болмайды?

А. Ауадан жеңіл

В. Атмосферада нақты шекара жоқ

С. атмосфераның тығыздығы биіктігіне байланысты

Д. Атмосферада нақты шекара жоқ және оның тығыздығы биітігне байланыст азаяды.

14. Жабық ыдыстағы газдың температурасын төмендеткенде оның қысым қалай өзгереді?

А. Өзгермейді.

В. Артады

С. Кемиді

Д. Дұрыс жауабы жоқ

15. Жай механизмедердің қайсысы жылжымайтын білік иіндік немесе көлбеу жазықтық жұмыста үлкен ұтыс бере алады?

А. Иіндік

В. Көлбеу жазықтық

С. Жылжымайтын білік

Д. Барлық жай механизмдер бірдей ұтыс береді.

16. Дененің массасы 20 кг. Оған әсер ететін ауырлық күші қандай?

А. 19,6 Н

В. 0,49 Н

С. 196 Н

Д. 1960 Н

17. Биіктігі 5 м мұнай қабаты ыдыс түбіне қандай қысым түсіреді? (ρ=800 кг/м³).

А. ≈ 160 Па

В. ≈ 400 Па

С. ≈ 40000 Па

Д. ≈ 4000 Па

18. Гидравликалық престің кіші поршенінің ауадны 10 см². Оған әсер ететін күш 200 Н. Үлкен поршеннің ауадны 200 см², үлкен поршеньге қандай күш әсер етеді?

А. 1 кН

В. 400 Н

С. 4 000 Н

Д. 40 Н

19. Күш пен орын ауыстыру бағыттас болған жағдайда механикалық жұмысты есептеу формуласы қандай?

А.

В.

С.

Д.

20. «Волга» автомобилі 2 сағатта 144 кДж жұмыс жасаса, оның қуаты қандай?

А. 288 кВт

В. 72 кВт

С. 15 кВт

Д. 20 Вт

21. Аспан денелерінің қозғалысын зерттеуге арналған орын қалай аталады?

А. Консерватория

В. Обсерватория

С. Амбулатория

Д. Лаборатория

22. Қуат дегеніміз не?

А. Күш пен жол көбейтіндісі

В. Бетке перпендикуляр әсер ететін осы беттің ауданына қатынасы

С. Жұмыстың уақытқа қатынасы

Д. Күш пен уақыттың көбейтіндісі.

23. Басқа денелер әсерін тигізбегенде, дененің жылдамдығын сақтау құбылыс қалай аталады?

А. Тыныштық

В. Қозғалыс

С. Ұшу

Д. инерция

24. Кеменің төменгі бөлігі бататын тереңдікті қалай атайды?

А. Жүзушілік

В. Шөгім

С. Су ығыстырым

Д. Ватер сызығы

25. Қар үстінде шаңғыда тұрған адамның массасы 70 кг 2 шаңғы бетінің ауданы 2300 см² тең. Адамның қар бетіне түсіретін қысымын табыңыз.

А. 304 Па

В. 30,43 Па

С. 3043 Па

Д. 0,304 Па

26. Арқан тарту ойынына 2 адам сайысуда. Бірінші адам арқанды өзіне қарай 400 Н күшпен тартады, ал екіншісі 100 Н күшпен солға қарай тартады. Олардың теңәрекетті күші неге тең? Арқан қай жаққа қарай бағытталады?

А. 100 Н, солға

В. 400 Н, оңға

С. 300 Н, солға

Д 500Н, оңға

27. Суға көлемі 125 см³ болатын дене батырылған, осы денеге әрекет ететін Архимед күшін анықтаңдар. Судың тығыздығы 1000 кг/м³.

А. 12,5 Н

В. 1,25 Н

С. 0,125 Н

Д. 1250 Н

28. Жер Күннің айналсында 30 км/сағ орташа жылдамдықпен қозғалады. Жер 1 сағ ішінде өз орбитасы бойымен қанша жол жүреді?

А. 30 км

В. 0,5 км

С. 1800 км

Д. 108000 км

29. Салмағы 40 Н денені 120 см биіктікке көтергенде істелетін жұмысты есептеңдер.

А. 4,8 кДж

В. 4,8 Вт

С.4,8 Дж

Д. 48 Дж

30. Амортизатордың серіппесі 320 Н күш әрекетінен 9 мм-ге сығылды. Серіппенің қатаңдығын анықтаңыз.

А. ≈36 Н/м

В. ≈36000 Н/м

С. ≈3600 Н/м

Д. ≈360 Н/м

.

ІІІ нұсқа

1. Қай ұғым зат болып табылады?

А. Кітап

В. Қалам

С. Үстел

Д. Мыс

2. Жүрілген жолдың өлшем бірлігі ?

А. метр

В. секунд

С. килограмм

Д. литр

3. Әлемнің гелиоцентрлік жүйесінің негізін қалаушы кім?

А. Птолемей

В. Коперник

С. Бруно

Д. Кеплер

4. Дененің немесе материалдық нүктенің санақ денесімен салыстырғандағы қозғалысы кезіндегі сызық түрінде қалдырған ізі қалай аталады?

А. Орын ауыстыру

В. Жүрілген жол

С. Кескін

Д. Траектория

5. Денелердің өзара әсерін сипаттайтын шама

А. Масса

В. Жылдамдық

С. Күш

Д. Уақыт

6. 1 грамда қанаш миллиграмм бар?

А. 10

В. 100

С. 1000

Д. 0,001

7. Суы бар стаканға бояу тамшысы түсті. Стакандағы су түгел боялды. Қандай құбылысты байқадыңдар?

А. Кебу

В. Диффузия

С. Конвекция

Д. Булану

8. Дененің температуарсы артқан сайын молекулалардың бейберекет қозғалысының жылдамдығы арта ма?

А. Артады

В. Кемиді

С. Өзгермейді

Д. Дұрыс жауабы жоқ

9. Физиканың ең басты зерттеу әдістерінің бірі

А. Эксперимент

В. Талдау

С. Кесте

Д. График

10. Күн мен түннің алма-кезек ауысуының басты себебі неде?

А. Жердің өз осінің төңірегінде үздіксіз айналуы

В. Жердің Күн төңірегінде айналуы

Д. Күннің батуы мен шығуы

11. Сырғанау үйкеліс күшін есептеуге арналған формула

А.

В.

С.

Д.

12. Жұмыстың орындалу тездігін сипаттайтын шама

А. Қуат

В. Күш

С. Энергия

Д. Жылдамдық

13. Атмосфералық қысымды өлшеуге арналған құрал

А. Метраном

В. Манометр

С. Ареометр

Д. Барометр

14. Төменгі жағдайлардың қайсысында денені материалдық нүкте деп есептеуге болады?
15. Ұшақ Алматыдан Мәскеуге сапар шекті
16. Ұшақ өлі тұзақ фигурасын жасап жүр
17. Конькиші еркін жаттығу орындауда

А. 3

В. 1

С. 2

Д. Ешқайсысы да

15. Дененің тірекке немесе аспаға әрекет ететін күші қалай аталады?

А. Ауырлық күші

В. Салмақ

С. Реакция күші

Д. Үйкеліс күші

16. Заттың көлем бірлігіндегі массасына тең физикалық шаманы қалай атайды?

А. Көлем

В. Тығыздық

С. Масса

Д. Энергия

17. Механикалық энергияның сақталу заңы

А.

В.

С.

Д.

18. Потенциалдық энергияның формуласы қандай?

А.

В.

С.

Д.

19. Жай механизмдерде күштен қанша есе ұтсақ, жолдан сонша есе ұтыламыз деген қағида, бұл-

А. Тепе-теңдік шарты

В. Қозғалыстың сақталу заңы

С. Механиканың «алтын ережесі»

Д. Механиканың «негізгі ережесі»

20. Суға батып бара жатқан адамды ит оңай сүйреп шығарады, ал жағада оны орнынан қозғалта алмайды. Себебі неде?

А. Ортаның кедергісі артады

В. Су киімнің әсерінен адамның салмағы артады

С. Итеруші күш азаяды

Д. Ит адамның оқыс қимылынан қорқады 

21. Қалыпты атмосфералық қысымның мәні неге тең?

А. 760 мм.сын. бағ.

В. 760 Па

С. 133,3 Па

Д. 76 мм.сын. бағ.

22. Медициналық шприцтің инесін суға малған. Неліктен шприц поршенін кері қарай тартқан кезде, су жоғары көтеріледі?

А. Судың молекулалары поршеньнің молекулаларымен тартылады

В. Поршеньнің  қозғалысынан су көтеріледі.

С. Поршеньнің қысымы кемиді

Д. Атмосфералық қысымнан су жоғары көтеріледі

23. Жұмысты қандай формуламен анықтайды?

А.

В.

С. 

Д.

24. Майдың 0,5 м тереңдіктегі қысымын табыңдар. (ρ=900 кг/м³).

А. 45·10² Па

В. 4,5 кПа

С. 450 Па

Д. 45000 Па

25. Массасы 10 т көмірді шахтадан көтергенде 6200 кДж жұмыс істеледі. Шахтаның тереңдігі қандай?

А. 32 м

В. 320 м

С. 620 м

Д. 62 м

26. Серіппе 4 Н күш әрекетінен 0,02 м-ге ұзарды. Серіппенің қатаңдығын анықтаңдар.

А. 2 Н/м

В. 500 Н/м

С. 5 Н/м

Д. 200 н/м

27. Қуаты 30 Вт желдеткіш 10 минутта қанша жұмыс жасайды?

А. 1,8 кДж

В. 18 кДж

С. 180 кДж

Д. 3 Дж

28. Алюминийден жасалған бұйымның ауадағы салмағы 15 Н, ал суға батырылғандағы салмағы 9,5 Н. Архимед күшін анықтаңдар.

А. 24,5 Н

В. 245 Н

С. 2,45 Н

Д. 5,5 Н

29. Дененің 10 с уақыт ішінде координатасы 200 м-ге өзгерді. Ол қандай жылдамдықпен жүрген?

А. 2000 м/с

В. 200 м/с

С. 20 м/с

Д. 0,5 м/с

30. Массасы 3 кг, көлемі 200 см³ металдың тығыздығы қандай?

А. 15000 кг/м³

В. 1500 кг/м³

С. 150 кг/м³

Д. 15 кг/м³

ІІІ. Қорытындылау.

1. Бағалау.

7-сынып.

Зертханалық жұмыс №8

Тақырыбы: иіндіктің тепе-теңдік шарттарынын анықтау

Мақсаты: күш моменттері ережесінің дұрыстығын иінтіректі  пайдаланып, эксперимент жүзінде тексеру.

Құрал-жабдықтар: штативке орнатылған иіндік, жүктер жиынтығы, сызғыш, динамометр.

1-тапсырма. Екі күштің әрекетіндегі иіндіктің тепе-теңдік шартын тексеру.

Жұмыстың барысы:

1. Оқулықтағы «Иіндік», «Иіндікке түскен күштердің тепе-теңдігі», «Күш моменттері» туралы материалдарды қайталау;
2. Иіндіктің екі ұшындағы бұрандаларды бұрап, оны горизонталь орналасатындай етіп теңгеріңдер;

1. Иіндіктің сол айналу білігінен ℓ₁ қашықтыққа массаларының қосындысы m₁ болатын екі жүк іліңдер. Тәжірибе жасап, иіндіктің оң жағына оны тепе –теңдікке келтіретін бір жүкті айналу білігінен қандай ℓ₂ ара қашықтықта ілуге болатынын анықтаңдар. Алынған мәліметтерді төмендегі кестеге жазыңдар:

4. М₁ және М₂ күш моменттерін салыстыра отырып, алынған эксперимент нәтижелерінің күш моменттер ережесінен қаншылықты ауытқитындығын анықтаңдар. Ауытқуды анықтау үшін күш моменттерінің айырымын (М₁-М₂) олардың орташа мәніне бөлу керек:

     Ауытқу= (М₁-М₂): (М₁+М₂)/2·100%

2-тапсырма. Әр түрлі нүктелерге түсірілген күштердің әрекетіндегі  иіндіктің тепе-теңдік шартын тексеру.

Жұмыстың барысы:

1. Біліктің екі жағындағы кез келген ілгекке әр түрлі жүкті іле отырып, иіндікті тепе-теңдік күйге келтіріңдер;
2. Иіндікті сағат тілінің бағытында айналдыратын күштердің күш моменттерінің қосындысын табыңдар:

    М_оң= М₁+М₂+...+Мn;

3. Иіндікті сағат тіліне кері бағытта айналдыратын күштердің күш моменттерінің қосындысын анықтаңдар;

М_сол= М₁+М₂+...+Мк;

4. Оң және теріс күш моменттерін салыстыра отырып, экспериментте

     алынған нәтижелердің моменттер ережесіне сәйкестігін көрсетіңдер.

5. Қорытындылау.
6. Бағалау.

7-сынып

Зертханалық жұмыс №7

Тақырыбы: Денені бірқалыпты көтеру кезіндегі жұмысты анықтау. Көлбеу жазықтықтың ПӘК-н анықтау.

Жұмыстың мақсаты: денені h биіктікке көтергенде істелетін пайдалы жұмыстың сол денені осы биіктікке көлбеу жазықтық бойымен көтергенде істелетін толық жұмыстан кем болатынын көрсету.

Құрал-жабдықтар: тақтай, динамометр, өлшеуіш таспа, ағаш білеуше, штатив.

1-тапсырма. Денені h биіктігіне бірқалыпты тік жоғары көтергенде істелетін жұмысты анықтау.

Жұмыстың барысы: денені h биіктігіне бірқалыпты тік жоғары көтеру үшін F₁ күші А₁ жұмысын істейді: А₁=F₁h.

Денені бірқалыпты тік жоғары көтеретін F дененің ауырлық күшіне тең: F₁=P.

Оны динамометрмен тікелей өлшеу керек:

1. білеуді көтеретін h биіктігін таңдап алыңдар;
2. білеудің ауырлық күшін динамометрмен өлшеңдер;
3. білеуді h биіктігіне бірқалыпты тік жоғары көтергенде істелетін жұмысты есептеп шығарыңдар.

2-тапсырма. Денені көлбеу жазықтық бойымен h биіктігіне бірқалыпты тік жоғары көтерудің орнына, F₂ күшін түсіріп ұзындығы ℓ көлбеу жазықтықты пайдаланып көтеруге болады. Алайда, көлбеу жазықтықты пайдаланғанымызда, механиканың алтын ережесі бойынша күштен ұтқанымызбен (F₁< F₂), оның есесіне жлдан ұтыламыз (ℓ >h). Көлбеу жазықтықты пайдаланғанда істелген А₂ жұмыс мынаған тең: А₂=F₂. ℓ

«Алтын ережеге» сәйкес үйкеліс есепке алынбаған жағдайда А₁ және А₂ жұмыстары бір-біріне тең: А₂₌ А₁немесе F₁h=F₂. ℓ

Практикада үйкелісті болдырмау мүмкін емес, сондықтан толық жұмыс А₂ пайдалы А₁ жұмыстан іс жүзінде үлкен: А₁< А_2.

• тақтайды 175-суреттегідей көлбеу орналастырыңдар;
• көлбеу жазықтықтың ℓ ұзындығын өлшеңдер;
• білеуге динамометрді іліп, оны көлбеу жазықтықтың бойымен жоғары қарай бірқалыпты қозғалтып тартыңдар да, F₂ тарту күшін өлшеңдер;
• білеуді көлбеу жазықтықтың бойымен бірқалыпты көтергенде істелетін А₂ жұмысты есептеңдер.

3-тапсырма. Көлбеу жазықтықтың пайдалы әсер коэффициентін анықтау.

Жұмыстың барысы.

 Көлбеу жазықтықты пайдаланып, білеуді көтергендегі көлбеу жазықтықтың ПӘК-і пайдалы А₁ жұмысты толық А₂ жұмысқа бөлгенге тең:

η= А₁/ А₂ немесе пайызбен есептесек: η= А₁/ А₂·100%

ПӘК-ін табу үшін:

1. Көлбеу жазықтықтың ПӘК-н есептеңдер;
2. Механиканың «алтын ережесін» пайдаланып, үйкеліс есепке алынбаған жағдайда, көлбеу жазықтық күштен қандай ұтыс беретінін есептеңдер. Есептелген F₂ мәнімен динамометр арқылы өлшенген F₂ мәнін салыстырыңдар,
3. Көлбеу жазықтықтың h биіктігін өзгертіңдер де, істелген жұмыстарды(пайдалы және толық) және көлбеу жазықтық ПӘК-н анықтаңдар;
4. Зертханалық жұмыстың барлық тапсырмалары бойынша алынған нәтижелерді мына кестеге түсіріңдер:

5. Қорытындылау.
6. Бағалау.

7-сынып.

Сабақ тақырыбы: §§ 7,8. Табиғатты зерттеудің ғылыми әдістері. Физикалық эксперимент.

Сабақ мақсаты: 1.Табиғатты зерттеуді кең тараған тәсілдері, олардың 

                                  ерекшеліктері, болжам туралы түсінік алуға жағдай  

                                  жасау.

                              2.Оқушылардың ой-өрісін дамытып, ғылыми ой

                                 қорытындыларын жасауға жетелеу, ғылыми

                                 дүниетанымын қалыптастыру.

3. Еңбекқорлыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: баяндау

Сабақ көрнекілігі: приборлар

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Өткен материалдар бойынша сұрақтар:

1. Астрономия ғылымының дамуына қандай қажеттілік себеп болды?
2. Астрономия нені зерттейді?
3. Астрономияның ұандай салалары бар?
4. Ертедегі Орталық Азия елдері ғалымдарынан кімдерді білесің? Олардың ғылыми еңбектері туралы қандай хабарың бар?
5. Аспан денелеріне байланысты халық арасында айтылатын қандай аңыздарды білесіңдер?

ІІІ. Жаңа сабақ.

• Табиғатты зерттеудің ғылыми әдістері: бақылау, эксперимент, теориялық зерттеу.
• Болжам – ғылыми деректермен негізделген жорамал.
• Кез келген болжамның шынайлылығын тек практикалық тәжірибе, яғни эксперимент тексере алады.
• Эксперимент – физиканың ең басты зерттеу әдістерінің бірі.
• Гук заңы: серпімділік шегінде серіппенің L созылуы оған әрекет ететін жүктің Р салмағына тура пропорционал өзгереді.

ІV. Пысықтау.

1. Табиғатты зерттеу әдістері қандай?
2. Болжам дегеніміз не?
3. Эксперименттің басқа ғылыми әдістерден ерекшелігі неде?
4. Эксперимент жүргізуге қандай талаптар қойылады?
5. Гук заңы қалай оқылады?
6. V. Қорытындылау.

VІ. Бағалау.

VІІ. Үйге тапсырма: §§7,8.