Физика 7 сынып. Зертханалық жұмыс №7

7-сынып

Зертханалық жұмыс №7

Тақырыбы: Денені бірқалыпты көтеру кезіндегі жұмысты анықтау. Көлбеу жазықтықтың ПӘК-н анықтау.

Жұмыстың мақсаты: денені h биіктікке көтергенде істелетін пайдалы жұмыстың сол денені осы биіктікке көлбеу жазықтық бойымен көтергенде істелетін толық жұмыстан кем болатынын көрсету.

Құрал-жабдықтар: тақтай, динамометр, өлшеуіш таспа, ағаш білеуше, штатив.

1-тапсырма. Денені h биіктігіне бірқалыпты тік жоғары көтергенде істелетін жұмысты анықтау.

Жұмыстың барысы: денені h биіктігіне бірқалыпты тік жоғары көтеру үшін F₁ күші А₁ жұмысын істейді: А₁=F₁h.

Денені бірқалыпты тік жоғары көтеретін F дененің ауырлық күшіне тең: F₁=P.

Оны динамометрмен тікелей өлшеу керек:

1. білеуді көтеретін h биіктігін таңдап алыңдар;
2. білеудің ауырлық күшін динамометрмен өлшеңдер;
3. білеуді h биіктігіне бірқалыпты тік жоғары көтергенде істелетін жұмысты есептеп шығарыңдар.

2-тапсырма. Денені көлбеу жазықтық бойымен h биіктігіне бірқалыпты тік жоғары көтерудің орнына, F₂ күшін түсіріп ұзындығы ℓ көлбеу жазықтықты пайдаланып көтеруге болады. Алайда, көлбеу жазықтықты пайдаланғанымызда, механиканың алтын ережесі бойынша күштен ұтқанымызбен (F₁< F₂), оның есесіне жлдан ұтыламыз (ℓ >h). Көлбеу жазықтықты пайдаланғанда істелген А₂ жұмыс мынаған тең: А₂=F₂. ℓ

«Алтын ережеге» сәйкес үйкеліс есепке алынбаған жағдайда А₁ және А₂ жұмыстары бір-біріне тең: А₂₌ А₁немесе F₁h=F₂. ℓ

Практикада үйкелісті болдырмау мүмкін емес, сондықтан толық жұмыс А₂ пайдалы А₁ жұмыстан іс жүзінде үлкен: А₁< А_2.

• тақтайды 175-суреттегідей көлбеу орналастырыңдар;
• көлбеу жазықтықтың ℓ ұзындығын өлшеңдер;
• білеуге динамометрді іліп, оны көлбеу жазықтықтың бойымен жоғары қарай бірқалыпты қозғалтып тартыңдар да, F₂ тарту күшін өлшеңдер;
• білеуді көлбеу жазықтықтың бойымен бірқалыпты көтергенде істелетін А₂ жұмысты есептеңдер.

3-тапсырма. Көлбеу жазықтықтың пайдалы әсер коэффициентін анықтау.

Жұмыстың барысы.

 Көлбеу жазықтықты пайдаланып, білеуді көтергендегі көлбеу жазықтықтың ПӘК-і пайдалы А₁ жұмысты толық А₂ жұмысқа бөлгенге тең:

η= А₁/ А₂ немесе пайызбен есептесек: η= А₁/ А₂·100%

ПӘК-ін табу үшін:

1. Көлбеу жазықтықтың ПӘК-н есептеңдер;
2. Механиканың «алтын ережесін» пайдаланып, үйкеліс есепке алынбаған жағдайда, көлбеу жазықтық күштен қандай ұтыс беретінін есептеңдер. Есептелген F₂ мәнімен динамометр арқылы өлшенген F₂ мәнін салыстырыңдар,
3. Көлбеу жазықтықтың h биіктігін өзгертіңдер де, істелген жұмыстарды(пайдалы және толық) және көлбеу жазықтық ПӘК-н анықтаңдар;
4. Зертханалық жұмыстың барлық тапсырмалары бойынша алынған нәтижелерді мына кестеге түсіріңдер:

5. Қорытындылау.
6. Бағалау.